تخت‌جمشید، تختگاه هخامنشیان

بازدید از این مجموعه شگفت‌انگیز

دانستنی های تخت جمشید

بنیان نهادن تخت جمشید

این اثر باستانی را داریوش اول هخامنشی (۵۲۱ - ۴۸۵ ق. م.) بنیان نهاد و جانشینان وی در تکمیل و گسترش آن کوشیدند. تاریخ بنیان‌گذاری صفه تخت جمشید را بعضی ۵۲۰ ق. م. و برخی ۵۱۸ ق. م. ذکر کرده‌اند. هنگامی که داریوش اول ارگ سلطنتی و کاخ‌های خود را در دامنه غربی کوه رحمت (یا کوه مهر) بنیان گذارد هیچ نشانه ای از سکونت و استقرار جمعیت‌های انسانی در آنجا وجود نداشت. خود او در متن عیلامی سنگ نوشته دیوار جنوبی تخت جمشید می گوید: «داریوش شاه گوید، چونان که بر بالای این مکان این دژ ساخته شد، پیش از من در اینجا دژی ساخته نشده بود. به یاری اهورامزدا این قلعه را ساختم.»

دانستنی های تخت جمشید

نام‌گذاری تخت جمشید

به استناد متن کتیبهٔ سنگ بنای تخت جمشید و سنگ نوشته خشیارشا (۴۸۵ - ۴۶۵ ق. م.) بر پیشانی دروازه ملل، هخامنشیان به تبعیت از نام سرزمینشان پارس آن را «پارسه» نامیده‌اند. نام تخت جمشید در متون سده‌های آغازین اسلامی به چشم نمی‌خورد و دقیقاً مشخص نیست که ایرانی‌ها از چه زمانی آن را تخت جمشید نامیده‌اند. مولف ناشناخته عجایب‌نامه در ۱۱۹۴ م. از این مکان با نام «قصر جمشید» یاد کرده است. از نوشته‌های فرصت‌الدوله شیرازی نیز چنین بر می‌آید که در دوره قاجار به همین نام (تخت جمشید) معروف بوده است. در دوره پهلوی به ویژه پس از کاوش‌های باستان‌شناختی بود که نام تخت جمشید بر سر زبان‌ها افتاد.

دانستنی های تخت جمشید

مواد و مصالح به کار رفته در بنا

در ساختن ارگ پارسه، چند نوع مصالح به کار برده‌اند: خشت بزرگ (۳۳×۳۳×۱۲ سانتی‌متر)، آجر و آجر لعابدار، ملات قیر، اندود گچی که رنگی بوده و برای پوشاندن کف یا تزئین ستون‌های چوبی به کار می‌رفته‌است، چوب برای شاه تیرها و درها و ستون‌های کوچک، سنگ یا آهک سفید که از معدن‌های نزدیک می آوردند یا آهک سیاه مرمرنما که از معدن‌های مجدآباد در چهل کیلومتری غرب تخت جمشید می‌آوردند. سنگ‌ها را در همان معدن نیم تراش می‌کردند و درگاه‌ها و ستون‌ها و زیرستون‌ها را در جای نصب، از بالا به پایین تمام تراش می‌نمودند و قلم‌ها و تیشه‌ها و ابزارهای زبره‌تراشی و نرم‌تراشی متعدد را در مراحل مختلف به کار می‌گرفتند.

دانستنی های تخت جمشید

تصرف و تخریب

تصرف و تخریب پارسه در بهار ۳۳۱ ق.م. از مهم‌ترین فصول تاریخ اسکندر مقدونی است. شواهد باستان‌شناسی نشان داده که بناهای روی صفه و بعضی از ساختمان‌های برزن جنوبی دچار حریق شده و سوخته‌اند. اینکه آیا آتش‌سوزی کاخ‌ها عمدی بوده است، یا اتفاقی معلوم نیست. به گفته آریان، اسکندر تخت جمشد را به انتقام ویرانی معابد اکروپل آتن، که به دست سپاهیان خشیارشا سوزانده شده‌بود، آتش زد. مورخان دیگر چون دیودروس سیسیلی و پلوتارک نوشته‌اند که آتش سوزی در مجلس بزم سپاهیان اسکندر به طور اتفاقی رخ داد. چنان که پلوتارک می‌نویسد هزاران قاطر و شتر گنج‌های غارت‌شده را به اکباتان (همدان) حمل کردند.

دانستنی های تخت جمشید

امور اداری

نظام اداری متمرکز در تخت جمشید بر حوزه‌ای نظارت داشت که از رامهرمز یا بهبهان تا نیریز امتداد داشته و نظام اقتصادی پیچیده‌ای را اداره می‌کرد، که امور ده‌ها هزار کارگر وابسته را مدیریت می‌نمود. انجام این امور،به یک نظام دیوان‌سالاری کارآمد با مجموعه‌ای از قوانین، سلسله مراتب و روال‌های مشخص نیاز داشت. نحوۀ پردازش اطلاعات، به واضح‌ترین شکل ممکن در قالب‌های گوناگون الواح انعکاس یافته است.

دانستنی های تخت جمشید

کارگران شاغل در تخت جمشید

اغلبِ کاری که در سازمان اداری تخت جمشید تدارک دیده می‌شد، نیاز به نیروی کار فراوانی داشت: استخراج و پرداخت سنگ، احداث و نگهداری راه‌ها و کانال‌های آبیاری، تهیۀ آرد، آماده‌سازی نوشیدنی، شخم زدن مزارع و ... . مقامات هخامنشی در پارس و سایر مناطق، به‌ طور پیوسته به دنبال کارگران، به ویژه کارگران ماهر بودند و گاهی اقدام به استخدام کارگر از نقاط دوردست می‌کردند. به همین دلیل است که الواح خشتی باروی تخت جمشید اغلب از کارگران بلخی، مصری، لودیایی، بابلی و غیره نام می‌بَرند .

برای مشاهده اطلاعات، روی حروف انگلیسی کیک کنید.
A

پلکان ورودی

پلکانی دوطرفه راه اصلی ورود به تخت‌جمشید را تشکیل می‌دهد. هر طرف پلکان دارای یکصد و یازده پله بطول 90/6 متر، عرض ۳۸ سانتیمتر و ارتفاع ۱۰ سانتیمتر است. هر چند پله از یک تخته سنگ یکپارچه ساخته شده وکناره پله¬ها دارای کنگره¬ و جان پناه بوده که بخشی از آنها هنوز برجایند. بزرگان و سران کشور و همچنین میهمانان شرکت کننده در مراسم، پیاده و بصورت گروهی از پله ها بالا می‌رفته‌اند. علت کوتاهی پلکان بر خلاف نظر عامه رفتن سوار با اسب به داخل کاخ نبوده بلکه پیروی از جنبه تشریفاتی و میهمان‌نوازی داشته است. چه پله‌های کوتاه اجازه می‌داده است که بزرگان ایرانی و نمایندگان ملل تابع دسته دسته و گفتگو‌کنان در لباسهای فاخر و بلند و با وقاری در خور بارعام و میهمانی شاهانه، آهسته آهسته از پائین به بالای تخت روند .

ادامه مطلب
B

دروازه ملل

در مشرق جلوخان پلکان ورودی، به فاصله 22 متری از لبه صفه، بنایی دیده می¬شود که ((دروازه همه ملل)) نام دارد، زیرا که نمایندگان همه اقوام تابع کشور ایران بدان وارد می¬شده و سپس به سوی کاخ¬های بار می¬رفته‌اند. این بنا مشتمل است بر تالاری با دیوارهای خشتی ستبر، سه درگاه عظیم و چهارستون رفیع که سقف را نگه می¬داشته‌اند. این ساختمان متعلق به زمان خشیارشا است و اگر هم داریوش بزرگ پی¬ریزی‌اش کرده بوده، خشیارشا آن را برآورده و تمام کرده است. این بنا نخستین بنای یادمانی است که به مجرد گام نهادن روی صفه در معرض دید بازدیدکننده قرار می‌گیرد. دو جرز درگاه ورودی غربی که رو به بیرون صفه و دشت دارد، بر پشت دو گاو نر عظیم استوار است. گاوهای دروازه‌بان اقتباس از هنر آشوری است. بر فراز دیواره‌های هر دو درگاه‌، کتیبه‌ای در چهار نسخه به سه خط و زبان فارسی باستان، عیلامی و بابلی از خشیارشا حک گردیده است. مضمون هر چهار نسخه از این کتیبۀ سه زبانه یکسان است. خشیارشا در ابتدای این کتیبه‌ به ستایش اهورَمزدا و معرفی خود می‌پردازد و سپس می‌گوید: 
"به خواست اهورَمزدا این دروازۀ همۀ ملل و همچنین بسیار (ساختمان‌های) ناب دیگری در این پارسه (تخت‌جمشید) بساختم؛ آنچه من بساختم و آنچه که پدرم بساخت؛ آن کاری که اکنون زیبا به چشم می‌آید، همه را به خواست اهورَمزدا بساختیم".  
 در بدنه داخلی جرزهای شمالی و جنوبی دروازه ملل و بر اعضای بدن گاوها و اسفینکس‌ها، خط نوشته‌های یادگاری از بازدیدکنندگانی که در زمانهای مختلف به ویژه سده های 18 و 19 به تخت‌جمشید آمدند، نقش بسته است. در میان آنها افراد صاحب‌نامی دیده می شود از جمله: سرجان ملکم، تکسیه ، کارستن نیپور ، جیمز موریه، استانلی، هارفورد جونز و.... سقف رفیع این دروازه بر روی 4 ستون سنگی عظیم استوار بوده که دو ستون از آنها برجای مانده است. مرمتگران ایتالیایی در چند دهه پیش با پیدا کردن اجزاء فروریخته ستون‌ها یکی دیگر از آنها را بازسازی و برپا کردند.

ادامه مطلب
C

خیابان سپاهان

این خیابان که ۹۲ متر طول و نزديك به ۱۰ متر عرض دارد، دروازه ملتها را به دروازه ناتمام و ایوان شمالی کاخ صد ستون مرتبط می‌کند.
در دو طرف خیابان دیوارهای خشتی قطوری قرار دارند که در طول آنها و به فاصله های هفت متر طاقچه¬هایی (گوشواره) تعبیه کرده‌اند که احتمالا محل استقرار سربازان و افسران گارد به هنگام تشریفات بوده است. دیوار سمت راست (جنوبی) دیوار اطاقهایی است که حیاط آپادانا را از خیابان سپاهیان جدا می‌کند که احتمالا محل استقرار نگهبانان کاخ بوده است. 

ادامه مطلب
D

دروازه نیمه تمام

این دروازه واقع در شمال کاخ صد ستون در مقیاسی بزرگ‌تر از دروازه ملل در دست ساخت بوده است. نقشه آن شامل یک تالار 4 ستونی با دو درگاه شمالی و جنوبی و دو اتاق جنبی برای محافظان و دروازه‌بانان بوده است. گویا بر آن بوده¬اند که جرزهای هر دو درگاه به شکل گاوهای بالدار تراشیده شود اما فرصت تکمیل آن را نیافته‌اند. در مجاورت آن ساقه ستون‌های نیمه‌کاره و پایه‌ستونهای زبره تراش رها شده را می¬توان دید که فرصتی برای برپاساختن آن بدست نیامده است.
در شمال دروازه ناتمام مشرف بر استحکامات دیوار شمالی نزدیک به 30 هزار لوحه گلی به زبان و خط میخی ایلامی به دست آمد که به الواح باروی شمالی تخت‌جمشید مشهور است. محلی که این الواح یافت شده‌اند، احتمالا دبیرخانه شاهی بوده است و سرستون منحصر به عقاب دو سر در نزدیکی آن به دست آمد.

ادامه مطلب
E

کاخ آپادانا

آپادانا بزرگترین کاخی است که بفرمان داریوش اول در تخت‌جمشید ساخته شده و خشیارشا پسر و جانشینش آنرا تکمیل کرده است. در این کاخ، شاه نمایندگان ملل تابعه را برای بارعام به حضور می‌پذیرفته است. این کاخ از یک تالار مرکزی مربع شکل با 36 ستون به بلندی 65/19 متر و سه ایوان در جهات شمالی، شرقی و غربی تشکیل شده است. در سمت جنوب تالار تعدادی اطاق، مخصوص خدمه ساخته شده است. 
شش درگاه بزرگ با درهای چوبی دو لنگه به بلندی 15 متر، ایوان‌ها را به تالار اصلی متصل می‌کرده است. پهنای دیوارهای حد فاصل تالار و ایوان‌ها 32/5 متر، از خشت ساخته شده است. نمای داخلی و خارجی دیوارها با آجرهای رنگی لعابدار مینائی تزئین شده بود. این کاخ در چهار گوشه‌اش چهار برج سه طبقه داشته است. وجود ناودان‌ها در داخل دیوار واتصال آن به آبراهه¬های زیرزمینی برای جمع آوری آب باران، نشان دهنده دقت در اصول معماری است. 
باشکو¬ترین قسمت تخت جمشید نمای منقوش پلکان دو طرفه ایوان شمالی و ایوان شرقی آپادانا می‌باشد. چون جبهه ایوان شرقی بهتر مانده است، توصیف آن را می‌آوریم. 
این پلکان در دو طرف دارای نقش است. در قسمت شمالی بزرگان ایرانشهر و میرآخوران و سربازان گارد جاویدان حجاری شده‌اند و بر قسمت جنوبی بیست و سه نماینده هدیه آور. قسمت مرکزی جبهه اکنون چهار جفت سرباز را نشان می‌دهد اما در اصل مزین بوده است به نقش بارعام خشیارشا که بعدها به خزانه انتقال یافته است و اکنون در قسمت شرقی خزانه آن را می‌بینیم. 

ادامه مطلب
F

پلکان شرقی کاخ آپادانا

هدیه‌آورندگان نقش شده بر پلکان شرقی 23 گروه نمایندگان ملل تابعه شاهنشاهی هخامنشی هستند که هدایایی را همراه دارند. هر گروه توسط حاجب یا پرده‌داری که از بزرگان پارسی یا مادی بوده است راهنمایی می‌شود و سرپرست گروه دست در دست حاجب حرکت می‌کنند. 
ردیف بالا از راست به چپ عبارتند از: 
1-    مادی‌ها که نه نفرند و سبو، ظروف، بازوبند و لباس می‌آورند.
2-    خوزی‌ها که چهار نفرند و کمان، خنجر، ماده شیر و دو توله شیر می‌آورند. 
3-    هراتی‌ها که چهار نفرند و ظروف، شتر دو کوهان و پوست حیوان می‌آورند. 
4-    رخجی‌های افغانستان که چهار نفرند و جام زرین، شتر دو کوهان و پوست می‌آورند.
5-    مصری‌ها که شش نفرند و گاو و جامه می‌آورند. 
6-    بلخی‌ها که چهار نفرند و ظروف و شتر دو کوهان می‌آورند. 
7-    اسه‌گرتیان که پنج نفرند و جبه، شلوار و اسب می‌آورند.
ردیف وسط از سمت راست به چپ عبارتند از: 
8-    ارمنی‌ها که سه نفرند و اسب و سبوی دسته‌دار می‌آورند.
9-    بابلی‌ها که شش نفرند و پیاله، قبا و گاو کوهان‌دار می‌آورند.
10-    آشوری‌ها که هشت نفرند و کاسه، پوست، لباس و دو عدد قوچ می‌آورند.
11-    سکائیان تیزخود که اسب، بازوبند، جامه و شلوار جوراب‌دار می‌آورند.
12-    گنداری‌ها (قندهاریان افغانستان) که شش نفرند و گاو کوهان‌دار، سپر و نیزه می‌آورند.
13-    سکاهای هوم‌پرست که پنج نفرند و خنجر، بازوبند، تبر جنگی و اسب می‌آورند.
ردیف پائین از سمت راست به چپ: 
14-    لودیه‌ایها که شش نفرند و ظرف، بازوبند زرین و ارابه دو اسبه می‌آورند. 
15-    کاپادوکیه‌ایها (آسیای صغیر) که پنج نفرند و اسب، جبه و شلوار جوراب‌دار می‌آورند. 
16-    ایونیه‌ایها (یونانیان آسیائی) که هشت نفرند و ظروف، قواره پارچه و پشم تابیده می‌آورند. 
17-    پارثوی‌ها (خراسانیان کهن) که چهار نفرند و ظروف و شتر دو کوهان می‌آورند. 
18-    هندی‌ها که پنج نفرند و کیسه های ادویه، قاطر و تبر جنگی می‌آورند.
شیب پلکان از بالا به پائین:
19-     سکاهای اروپایی که چهار نفرند و سپر، نیزه و اسب می‌آورند.
20-    عربهای ناحیه اردن و فلسطین که سه نفرند و عبای تا شده و شتر می‌آورند. 
21-    زرنگیان (سیستانیان) که چهار نفرند و سپر و نیزه و گاو نر می‌آورند.
22-    لیبی‌ها که سه نفرند و غزال و ارابه دو اسبه می‌آورند.
23-    حبشی‌ها که سه نفرند و یک ظرف درپوش‌دار، عاج فیل و زرافه می‌آورند. 

ادامه مطلب
G

کاخ تچر

این عمارت کاخ اختصاصی داریوش اول بوده که سه متر بالاتر از سطح کاخ آپادانا ساخته شده است. راه ورود به این کاخ از پلکان دو طرفه، در جنوب آن بوده است. بعدها اردشیر سوم یک پلکان دو طرفه دیگر در جبهه غربی آن درست کرده است. هر دو پلکان با نقوشی از خدمت¬گزاران تزئین شده است. این کاخ مشتمل است بر یک تالار 12 ستونی در مرکز، یک ایوان 8 ستونی در جنوب، دو اتاق 4 ستونی در شمال و اتاقهای کناری در شرق و غرب. ساختمان این کاخ را داریوش اول شروع، خشیارشا آنرا تکمیل و اردشیر سوم پلکانی به آن افزوده است. کاخ تچر در حقیقت موزه تاریخ تحول خط پارسی است و بر سنگهای آن کتیبه‌هایی از دوره‌های مختلف باقی مانده است. از جمله کتیبه‌هایی از داریوش، خشیارشا و اردشیر سوم بخط میخی، دو کتیبه به خط پهلوی ساسانی و کتیبه‌هایی به خط کوفی، نسخ و نستعلیق که یادگار رهگذران تاریخ است. این کاخ به علت اینکه سنگ‌هایش صیقلی بوده و مانند آئینه می‌درخشیده بطوریکه تصویر انسان در آنها منعکس می‌شده است، به «تالار آئینه» نیز شهرت یافته است. بر دو درگاه شمالی و جنوبی این کاخ، نقش داریوش اول بهمراه خدمتکاران در حال ورود و خروج نشان داده شده است. دستبند، گردنبند، ریش و تاج شاه در این نقوش از طلا بوده که در حمله اسکندر به غارت رفته است.

ادامه مطلب
H

کاخ صد ستون

این کاخ به امر خشیارشا آغاز شد و اردشیر اول آنرا به پایان رسانید. کاخ صد ستون از نظر وسعت دومين كاخ تخت جمشيد است ولی تالار مرکزی آن حتی از آپادانا هم بزرگتر است و ۴۶۰۰ متر مربع وسعت دارد. سقف تالار بر ۱۰ ردیف در ۱۰ ردیف ستون سنگی به بلندی ۱۴ متر استوار بوده است. 
تالار اصلی این کاخ دارای هشت دروازه است که بر پهنه درگاههای شمالی آن (بطرف ایوان) مجلس بارعام، بر پهنه درگاههای جنوبی، اورنگ بران و بر پهنه درگاههای شرقی و غربی جنگ شاه با شير و يا حيوانات افسانه‌ای حجاری شده است که تاكنون درگاههای جنوبی، شرقی و غربی آن مرمت و بازسازی شده است. طاقچه ها و دریچه ها از سنگ یکپارچه و دیوارها از خشت بوده است. در قسمت شمال کاخ ایوانی با ۱۶ ستون قرار داشته است. يك ستون تعمیر شده در داخل ایوان شمالی وضعیت اصلی ستونهای این کاخ را نشان می‌دهد دو مجسمه عظيم گاو نگهبان در دو طرف ایوان آنرا تزئین می‌کرده است. 

ادامه مطلب
K

کاخ ملکه

این کاخ که در غرب مجموعه خزانه و جنوب صفه واقع شده و امروز بنایی سرپا و بازسازی شده است، به عمارت اندرون یا کاخ ملکه شهرت دارد. طرح این کاخ به شکل حرف L لاتین است که یک ضلع آن در غرب خزانه و ضلع دیگر در جنوب هدیش قرار دارد. با راهروها و اتاقهای بزرگ و کوچک متعدد در بخش شمال شرقی آن. یک تالار 12 ستونی با ایوان 8 ستونی در شمال، و حیاطی در جنوب. از ستون‌ها فقط پایه سنگی آنها باقی مانده و اجزاء چوبی سوخته و از میان رفته‌اند. 4 درگاه سنگی تالار با نقوش برجسته‌ای از خشیارشا، خدمه و تصاویری از نقش شاه در حال کشتن شیر تزیین شده است. یک راهرو شمالی- جنوبی، عمود بر آن و راهرو دیگری با جهت شرقی غربی با اتاق‌هایی در دو سوی آن تا جنوب بنا امتداد می-یابد. 16 اتاق بزرگ و کوچک این کاخ ابعاد مختلفی دارند که بزرگترین آنها 5/11× 8/13 متر است. این مجموعه از جمله آثاری است که در کاوش‌های آغازین هرتسفلد آشکار شد و فردریش کرفتر معمار هیئت، آن را بر اساس نقشه اصلی روی پی اولیه، بسیار شبیه به بنای دوره هخامنشی بازسازی کرد و به محل کار و سکونت هیئت اختصاص یافت. اکنون بخش  اداری تخت‌جمشید، موزه و کتابخانه در آنجا قرار دارد. بر جبهه ایوان شمالی تالار ملکه نقوش ساسانی که با ابزاری نوک تیز کنده شده و به نقش‌های سوزنی شهرت دارند، جلب نظر می¬کند که سواری را شمشیر بر کمر، همراه چند نفر ملازم نشان داده است. هرتسفلد این نقوش را به برادر اردشیر بابکان نسبت داده است.

ادامه مطلب
J

کاخ هدیش

این کاخ که کاخ اختصاصی خشیارشا بوده، بر بلندترین بخش تختگاه تخت¬جمشید بنا شده و مشتمل است بر یک تالار 36 ستونی در مرکز، یک ایوان 12 ستونی در شمال، شماری اتاق در بخش¬های شرقی و غربی و یک ایوان باریک در ضلع جنوبی، که با دو راه¬پله به کاخ ملکه (موزه فعلی)  ارتباط می¬یابد. 
بر درگاه¬های کاخ نامبرده، نقش خشیارشا با خدمتکاران دیده می¬شود و تنها کاخی است که بر تاقچه¬های آن نقوشی حجاری شده است. آثار آتش¬سوزی نیز بر سنگ¬های متلاشی¬شدة این کاخ کاملاً پیداست. کف این کاخ، سنگ اصلی کوه بوده و آبراه¬هایی در آن تعبیه شده است. 

ادامه مطلب
I

کاخ سه دروازه

این کاخ که ((کاخ سه دری)) نیز نامیده شده در جبهه جنوب شرقی آپادانا و میان چد کاخ واقع است و از این رو، کاخ مرکزی نام گرفته است به سبب وجود نقوش دو گروه نجبای پارسی و مادی بر بدنه پلکان شمالی این کاخ، برخی معتقدند که این مکان محل شور، دفتر مخصوص و مکان تشکیل شورای بوده، و بیشتر کاربری اداری داشته است. این تالار مربع که هر ضلعش 5/15 متر است، 4 ستون سنگی داشته و 3 در سنگی بزرگ به آن گشوده می‌شده است. بر درگاه شرقی آن نقش پادشاه نشسته بر صندلی شاهی، در حالی که ولیعهد پشت سر وی ایستاده و 28 تن از نمایندگان ملل تابع اورنگ شاهی را حمل می‌کنند، حجاری شده است. بر بالای سر آنها نقش فروهر به چشم می‌خورد. یک رشته پلکان دو جبهه سنگی در شمال حیاط، آپادانا را به این کاخ متصل 
می‌کند. بر یک بدنه پلکان نقش افسران و کمانداران مادی و در بدنه دیگر نقش سربازان جاویدان پارسی و بر بالای سر آنها نقش ترکیبی انسان و شیر بال‌دار که تاجی بر سر دارد، حجاری شده است. این کاخ در میان کاخ‌های بزرگ بارعام و تشریفاتی و کاخ‌های مسکونی و اختصاصی قرار گرفته و به سبب قرار گرفتن بر بلندی به همه جا اشراف دارد.

ادامه مطلب
L

آرامگاه اردشیر دوم و سوم

بر سینه کوه مهر دو آرامگاه مشرف به محوطه تخت¬جمشید جلب نظر می¬کند که منسوب به اردشیر دوم(404-358 ق م) و اردشیر سوم(358-337 ق م) هخامنشی است. در 500 متری جنوب صفه در پشت دماغه کوه و پس از برزن جنوبی نیز آرامگاهی ناتمام منسوب به داریوش سوم(330-337 ق. م) حجاری شده است. نمای خارجی هر 3 آرامگاه مشابه یکدیگر و همانند آرامگاههای صخره¬ای هخامنشیان در نقش رستم است. نمای آرامگاهها به شکل چلیپا در کوه کنده شده، بالای مدخل هر آرامگاه، یعنی تیغه بالای چلیپا، نقش برجسته شاه هخامنشی ایستاده بر اورنگ شاهی، در برابر آتشدان مشتعل بر دوش 30 تن نمایندگان ملل تابع حمل می¬شود، حجاری شده و بر فراز سرشاه نقش انسان بالدار(فر کیانی) نقش بسته است. ورودی آرامگاه در میان نمایی قرار گرفته که مقطع یک کاخ هخامنشی را با نیم‌ستونها و سرستونهای گاو دو سر نشان می¬دهد. آرامگاهها در سنگی کشویی داشته که بعد از بسته شدن دیگر باز نمی¬شده است. این درها را در طول زمان شکسته و از بین برده¬اند. درون آرامگاهها تابوت سنگی در صخره کوه کنده شده است. با اینکه هیچ مشخصه-ای برای انتساب آرامگاهها به پادشاهی خاص وجود ندارد ولی پنداشته شده، آرامگاه شمالی با دو گور متعلق به اردشیر سوم و آرامگاه جنوبی با 3 قبر متعلق به اردشیر دوم است.بر سینه کوه مهر دو آرامگاه مشرف به محوطه تخت¬جمشید جلب نظر می¬کند که منسوب به اردشیر دوم(404-358 ق م) و اردشیر سوم(358-337 ق م) هخامنشی است. در 500 متری جنوب صفه در پشت دماغه کوه و پس از برزن جنوبی نیز آرامگاهی ناتمام منسوب به داریوش سوم(330-337 ق. م) حجاری شده است. نمای خارجی هر 3 آرامگاه مشابه یکدیگر و همانند آرامگاههای صخره¬ای هخامنشیان در نقش رستم است. نمای آرامگاهها به شکل چلیپا در کوه کنده شده، بالای مدخل هر آرامگاه، یعنی تیغه بالای چلیپا، نقش برجسته شاه هخامنشی ایستاده بر اورنگ شاهی، در برابر آتشدان مشتعل بر دوش 30 تن نمایندگان ملل تابع حمل می¬شود، حجاری شده و بر فراز سرشاه نقش انسان بالدار(فر کیانی) نقش بسته است. ورودی آرامگاه در میان نمایی قرار گرفته که مقطع یک کاخ هخامنشی را با نیم‌ستونها و سرستونهای گاو دو سر نشان می¬دهد. آرامگاهها در سنگی کشویی داشته که بعد از بسته شدن دیگر باز نمی¬شده است. این درها را در طول زمان شکسته و از بین برده¬اند. درون آرامگاهها تابوت سنگی در صخره کوه کنده شده است. با اینکه هیچ مشخصه-ای برای انتساب آرامگاهها به پادشاهی خاص وجود ندارد ولی پنداشته شده، آرامگاه شمالی با دو گور متعلق به اردشیر سوم و آرامگاه جنوبی با 3 قبر متعلق به اردشیر دوم است.

ادامه مطلب

آبراهه‌ها

آبراهه‌های تخت‌جمشید:
بنیان گذاران تخت‌جمشید و معماران آن به خوبی بر لزوم دفع آبهای سطحی حاصل از بارش باران واقف بودند. برای جلوگیری از آب‌گرفتگی و حفظ ابنیه این مجموعه، شبکه آبراهه ها را طراحی و اجرا کردند تا آب پشت‌بام بناها، خیابان‌ها و حیاط‌ها به سهولت بیرون رود. شبکه آبراهه های زیرزمینی حدود 2 کیلومتر طول داشته و به صورت مجموعه‌ای نسبتا پیچیده در زیر تمامی بناها و فضاهای تختگاه گسترده است. آب پشت‌ بامها بوسیله تنپوشه‌های سفالی که در داخل دیوارهای خشتی تعبیه شده بود، به پایین منتقل و از طریق دریچه‌هایی که زیر دیوارها کار گذاشته شده و به شبکه آبراهه‌ها متصل بود، به سمت خروجی، واقع در جنوب شرقی صفه هدایت و از این طریق دفع می شده است.

ادامه مطلب
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l

آثار هخامنشی

کتیبه زرین داریوش

کتیبه زرین سه‌زبانه (فارسی باستان، عیلامی و بابلی) داریوش از کاخ آپادانا به‌دست آمده است. محتوای این کتیبه شرحی است بر سرزمین‌هایی که شاه بزرگ هخامنشی بر آنها فرمانروایی دارد. در پایان این کتیبه داریوش از اهوره‌مزدا، برای خود و خانواده‌اش طلب یاری کرده است. 

دوره: هخامنشی

محل کشف: تخت جمشید

آثار بیشتر

تندیس پنه‌لوپه

پیکره مرمرین یونانی از بانویی نشسته. این پیکره در تالار خزانه، یافت شد؛ در حالی که به شدت آسیب دیده و خرد شده و بدن شکسته آن در راهروی شماره ۳۱ به پشت افتاده و مفقود شده بود. تنها تکه کوچکی از دست راست پیکره در کاوش های بعد اندکی دورتر، در گوشه شمال شرقی تالار ۳۸ خزانه یافت شد.

دوره: هخامنشی

محل کشف: تخت جمشید

آثار بیشتر

زیور آلات با سنگ‌های قیمتی

زیورآلات با سنگ‌های قیمتی.

دوره: هخامنشی

محل کشف: تخت جمشید

آثار بیشتر

شالستون حاوی کتیبه خشایارشا

شالستون سنگی از خشایارشا، فرزندداریوش نخست/

آثار بیشتر

قرقره مفرغی

هخامنشیان از قرقره‌های مرکب به منظور جابه‌جایی و استقرار سنگ‌های بزرگ استفاده مي‌کرده‌اند که این خود نشان از دانش مهندسی آن روزگار دارد.

دوره: هخامنشی

محل کشف: تخت جمشید

آثار بیشتر

هاون سنگی

هاون‌های سنگی با خط آرامی از سنگ یشم. تعداد ۲۶۹ قطعه سنگی در ساختمان موسوم به خزانه تخت جمشید کشف شدند که حدود ۲۰۳ عدد از آن‌ها دارای متون آرامی نوشته‌شده با جوهر هستند. ماهیت این متون اداری است، و محتوای آن‌ها نشان می‌دهد که در منطقه‌ باستانی آرخوزیا ساخته شده‌اند.

دوره: هخامنشی

محل کشف: تخت جمشید

آثار بیشتر

سردیس خشایارشا

سردیس خشایارشا از مرمر سیاه ساخته شده و به دلیل ریش، کلاه و گوشواره‌ای که دارد به خشایارشاه نسبت داده شده است. خشایارشا پسر داریوش یکی از سرشناس‌ترین فرمانروایان ایران در متون تاریخی است.

آثار بیشتر

ظرف سفالی

ظرف سفالی با نقوش هندسی و حیوانی. این ظرف سه‌پایه مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد فرهنگ شُغا-تیموران است.

محل کشف: دشت مرودشت

آثار بیشتر

پنجه شیر

این پنجه بازمانده یک سرستون بزرگ شیر است.

دوره: هخامنشی

محل کشف: تخت جمشید

آثار بیشتر
نشریه
کتاب ها
ویدیو ها
گالری تصاویر
مقاله ها
عنوان مقاله
پژوهشگر
سال
Achaemenid settlements in the Shiraz Plains
علیرضا عسکری
2024
میراث هخامنشی منطقه ممسنی فارس
دکتر علیرضا عسکری
2010
میراث خلیج فارس پس از هخامنشیان هندلند
دکتر علیرضا عسکری
2017
Microchemical Journal
دکتر علیرضا عسکری
2021
سکونتگاه هخامنشی دشت شیراز
دکتر علیرضا عسکری
2023
مجله هنر و باستان شناسی آسیای داخلی
دکتر علیرضا عسکری
2006
بیشتر